Wat zijn de stookeigenschappen van elzenhout?

Elzenhout (Alnus spp.) wordt soms over het hoofd gezien als haardhout, maar heeft specifieke eigenschappen die het een interessante optie maken voor bepaalde stooksituaties. Of elzenhout geschikt is voor uw behoeften hangt af van wat u zoekt in haardhout en hoe u uw vuur beheert.

Algemene eigenschappen van elzenhout

Elzenhout komt voornamelijk van de zwarte els (Alnus glutinosa) en de witte els (Alnus incana), beide veelvoorkomend in Nederland en Europa. Als haardhout heeft elzenhout een aantal kenmerkende eigenschappen:

1. Dichtheid en gewicht Met een soortelijk gewicht van ongeveer 530-580 kg/m³ (droog) valt elzenhout in de middencategorie qua dichtheid. Het is lichter dan premium hardhoutsoorten zoals eik (700+ kg/m³) of beuk (680+ kg/m³), maar dichter dan de meeste zachthoutsoorten zoals den (450-550 kg/m³).
2. HerkenningElzenhout is herkenbaar aan:
   • Een licht oranjebruine tot rozeachtige tint als vers gezaagd
   • Een kenmerkende oranje-rode verkleuring bij blootstelling aan lucht
   • Kleine, donkere knoestjes ("elzenkatjes") die duidelijk zichtbaar zijn in het hout
   • Geen sterk contrasterende jaarringen zoals bij naaldhout

Verbrandingseigenschappen van elzenhout

Bij gebruik als haardhout heeft elzenhout de volgende stookeigenschappen:

1. Calorische waarde De energiedichtheid van elzenhout ligt rond 1600-1800 kWh/m³, wat lager is dan die van premium hardhoutsoorten (2000+ kWh/m³). Dit betekent dat elzenhout per volume-eenheid minder warmte produceert dan denser hout, maar nog steeds meer dan de meeste zachthoutsoorten.
2. Ontstekingsgemak Elzenhout is relatief gemakkelijk te ontsteken dankzij zijn gemiddelde dichtheid. Het vat sneller vlam dan zware hardhoutsoorten zoals eik, waardoor het minder aanmaakhout of aanmaakblokjes nodig heeft om een vuur te starten.
3. Verbrandingssnelheid Elzenhout brandt met een gemiddelde snelheid - sneller dan dense hardhoutsoorten maar langzamer dan zachthout. Deze middelmatige verbrandingssnelheid maakt het veelzijdig en geschikt voor verschillende stooksituaties.
4. Vlampatroon Bij verbranding produceert elzenhout een aantrekkelijk, levendig vlammenspel met gemiddelde vlamhoogte. De vlammen zijn actiever dan bij zeer dicht hardhout, wat bijdraagt aan de sfeervolle uitstraling van het vuur.
5. Kolenvorming Elzenhout vormt redelijke kolen die echter niet zo lang branden als die van premium hardhoutsoorten. De nagloeifase is korter, wat betekent dat de warmteafgifte na het doven van de vlammen minder lang aanhoudt.

Praktische aspecten van elzenhout

Naast de verbrandingseigenschappen heeft elzenhout enkele praktische kenmerken die het gebruik beïnvloeden:

1. Droogtijd Elzenhout droogt relatief snel - doorgaans in 1-1,5 jaar onder goede omstandigheden. Dit is een voordeel voor wie zelf hout droogt en niet lang wil wachten voordat het hout stookklaar is.
2. Splijtbaarheid Elzenhout is behoorlijk gemakkelijk te splijten, wat het verwerken minder arbeidsintensief maakt. Het heeft een redelijk rechte nerf en splijt op voorspelbare wijze zonder veel weerstand.
3. Rookproductie en creosoot Goed gedroogd elzenhout produceert relatief weinig rook en creosoot vergeleken met harsrijke houtsoorten. Het lagere tanninegehalte dan bijvoorbeeld eik zorgt voor een schonere verbranding.
4. Geur Bij verbranding geeft elzenhout een milde, aangename geur af zonder de sterke aromatische eigenschappen van fruitbomenhout of de harsachtige geur van naaldhout. Deze neutrale geur is een voordeel voor wie gevoelig is voor sterke geuren.

Optimale toepassingen voor elzenhout

Elzenhout is bijzonder geschikt voor:

1. Tussenseizoen-verwarming In de lente en herfst, wanneer een minder intense warmtebron gewenst is, biedt elzenhout een goede optie. Het geeft voldoende warmte zonder de ruimte te oververhitten zoals zeer dense houtsoorten kunnen doen.
2. Gemengd stokenElzenhout werkt goed in combinatie met andere houtsoorten. Het kan gebruikt worden:
   • Als ontstekingshout samen met denser hardhout
   • In een mengsel met langzamer brandend hout voor een gebalanceerd vuur
   • Om de temperatuur te verhogen in een bed van smeulende kolen
3. Regelmatige korte stooksessies Door zijn gemiddelde verbrandingssnelheid en gemakkelijke ontsteking is elzenhout praktisch voor situaties waarin regelmatig kortere tijd gestookt wordt, in plaats van zeer lange stooksessies.

Beschikbaarheid en prijs

Elzenhout is in Nederland relatief goed verkrijgbaar, vooral in gebieden met veel water waar de els van nature groeit. De prijs ligt doorgaans lager dan die van premium hardhoutsoorten zoals eik en beuk, wat het een kosteneffectieve optie maakt voor regelmatig gebruik.

Voor optimaal stookplezier met elzenhout is het essentieel dat het goed gedroogd is tot een vochtgehalte van 15-20%. In deze conditie biedt elzenhout een aantrekkelijke combinatie van betaalbaarheid, beschikbaarheid en stookeigenschappen die het geschikt maakt voor diverse toepassingen.